Źródła danych o spółkach – GUS vs KRS
Dane dostępne w bazie BizRaport pochodzą z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), do którego zobligowane do tego podmioty przekazują informacje finansowe za miniony rok sprawozdawczy. Na pierwszy rzut oka podobny zakres informacji dostępny jest w kwartalnych i rocznych raportach GUS, dostępnych na stronie internetowej tego urzędu. Czy obydwa źródła zawierają te same dane, a jeśli nie, to w czym tkwią różnice i ewentualne przewagi któregoś ze źródeł danych? Odpowiedź na te pytania znajdziesz w poniższej analizie.
Krótkie wprowadzenie do źródeł danych
Raportem GUS przedstawiającym dane finansowe przedsiębiorstw, do którego będę się odnosił w dalszej części artykułu jest publikacja z 10 stycznia br. pt. „Bilansowe wyniki finansowe przedsiębiorstw niefinansowych w 2022 roku” (dostępna stronie GUS tutaj). W tym samym obszarze tematycznym są jeszcze półroczne publikacje z serii „Wyniki finansowe przedsiębiorstw niefinansowych” oraz kwartalne „Wyniki finansowe przedsiębiorstw”, zawierające cząstkowe lub wstępne dane. Ponadto podstawowe dane finansowe dla najmniejszych podmiotów są dostępne w publikacji „Działalność przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób” – nie jest to jednak pełna populacja firm, a badanie ankietowe reprezentacyjne. Drugim analizowanym źródłem danych jest Krajowy Rejestr Sądowy (KRS), do którego podmioty gospodarcze przesyłają sprawozdania finansowe, dostępne w serwisie Ministerstwa Sprawiedliwości, a w formie interaktywnej bazy danych w serwisie BizRaport. W każdym ze źródeł danych znajdziemy dane dotyczące przychodów, kosztów, struktury aktywów i pasywów i innych wskaźników sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Są jednak istotne różnice w zakresie podmiotowym, które przedstawiam poniżej.
Rodzaj prowadzonej księgowości
Przedsiębiorcy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów nie składają sprawozdań finansowych do KRS, ponieważ nie są do tego zobowiązani. Są oni jednak zobowiązani do dostarczania niektórych informacji finansowych do GUS, w którego raporcie dostępne są dane o zapasach, przychodach i kosztach ogółem tej grupy podmiotów. Zasadniczą częścią raportu GUS, jak i jedyną grupą podmiotów występujących w bazie KRS, są podmioty prowadzące księgi rachunkowe, czyli tzw. pełną księgowość. Kryteria obligujące do prowadzenia ksiąg rachunkowych są dość skomplikowane i szczegółowo opisane w Ustawie o rachunkowości.
Pełną księgowość w Polsce muszą prowadzić spółki kapitałowe (sp. z o.o., S.A., PSA) oraz spółki osobowe (komandytowe, komandytowo-akcyjne), bez względu na wysokość przychodów. Obowiązek ten dotyczy również jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, takich jak spółki jawne (jeśli wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne), spółki partnerskie oraz oddziały firm zagranicznych. Spółki cywilne osób fizycznych i inne osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą muszą prowadzić pełną księgowość, jeśli ich przychody przekroczą 2 miliony euro rocznie. Fundacje, stowarzyszenia i organizacje pożytku publicznego prowadzą pełną księgowość, gdy prowadzą działalność gospodarczą. Jednostki sektora publicznego, takie jak gminy, instytucje kultury i publiczne zakłady opieki zdrowotnej, również są zobowiązane do pełnej księgowości.
Kryterium liczby pracujących
Wszystkie powyższe podmioty gospodarcze raportują do KRS, są też więc w bazie BizRaport. Nie wszystkie jednak składają sprawozdania do GUS. Jednym z powodów jest fakt, że w przeważającej liczbie przypadków obowiązek sprawozdawczy ogranicza się do podmiotów o liczbie pracujących 10 i więcej osób. W kryterium tym za osoby pracujące uznaje się wyłącznie właścicieli firm oraz pracowników zatrudnionych na umowie o pracę. Nie wlicza się więc osób pracujących w oparciu o umowy cywilnoprawne takie jak umowa zlecenia czy o dzieło.
Kryterium rodzaju prowadzonej działalności
Kolejna kwestia różniąca raporty GUS i rejestr KRS to zakres branżowy. Analizowany raport GUS dotyczy przedsiębiorstw niefinansowych, stąd wyłączenie całej sekcji PKD „K”, skupiającej instytucje finansowe i ubezpieczeniowe. Ten rodzaj podmiotów przekazuje pewne informacje do GUS, są one jednak w innej formie, bardziej rozproszonej i skupionej na innych aspektach. Ponadto dane GUS nie dotyczą firm z branży rolniczej, szkół wyższych, samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, instytucji kultury, organizacji członkowskich, a także fundacji, funduszy, kościołów, stowarzyszeń i innych.
Warto też odnotować, że te same przedsiębiorstwa w obydwu źródłach danych mogą być zaklasyfikowane do innej sekcji PKD. Wynika to z faktu, że w bazie BizRaport bazującej na KRS, podmioty klasyfikowane są na podstawie głównej sekcji PKD zadeklarowanej przez dany podmiot w KRS. Jednak GUS prowadzi własny rejestr o nazwie Baza Jednostek Statystycznych (BJS), w którym dokonuje eksperckich korekt na podstawie różnych źródeł danych dostępnych dla danego podmiotu.
Porównanie danych: zagregowane miary finansowe
Poniższy wykres przedstawia sumę wartości wybranych miar z raportu GUS i bazy BizRaport za rok 2022. Każda z porównywanych kategorii jest wyraźnie wyższa w bazie BizRaport niż w danych GUS:
-
- Aktywa trwałe ogółem: o 40%
- Kapitał własny ogółem: aż o 160%
- Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania ogółem: o 44%
- Przychody ogółem: o 21%
- Wynik finansowy netto: o 71%
Najbardziej zbliżone do siebie są więc wartości przychodów, gdzie biorąc pod uwagę liczne różnice w zakresie podmiotowym obu zbiorów, rozbieżność rzędu 20% wydaje się niewielka. Jest to także spójne z faktem, że to średniej i dużej wielkości przedsiębiorstwa – czyli te sprawozdające do GUS – generują lwią część obrotów na rynku. Większe rozbieżności pozostałych kategorii mogą wynikać z kilku czynników. Po pierwsze, małe podmioty rynkowe mogą mieć wysoki poziom aktywów lub być mocno zadłużone pomimo słabej pozycji w generowaniu przychodów. Po drugie, rejestr KRS zawiera nie tylko rynkowe przedsiębiorstwa, ale też wszelkiego rodzaju fundacje, holdingi, spółdzielnie i inne podmioty, których struktura finansowa może odbiegać od typowego przedsiębiorstwa rynkowego. W KRS mogą znajdować się też firmy, które przestały operować, ale formalnie wciąż istnieją. Mogą one mieć wpisane wysokie zobowiązania lub kapitał własny, co wpływa na zawyżenie sumy tych miar. Ostatnią kwestią są błędy ludzkie, takie jak niekompletnie lub niepoprawnie uzupełniane sprawozdania przesyłane do KRS. Pod tym względem dane GUS zachowują prawdopodobnie wyższy rygor wynikający ze standaryzacji procedur i weryfikacji danych przed publikacją.
Wykres 1. Suma wartości wybranych wskaźników finansowych za 2022 r. (mln zł)
miara GUS BizRaport Aktywa trwałe ogółem 2300662 3228289 Kapitał (fundusz) własny ogółem 2007688 5210902 Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania ogółem 2379559 3424949 Przychody ogółem 5891752 7105691 Wynik finansowy netto (saldo) 290165 512763 Porównanie danych: przychody w poszczególnych branżach
W drugim kroku analizy ilościowej przyjrzałem się rozkładowi przychodów wg sekcji PKD (Wykres 2). Okazuje się, że rozkłady te wyglądają bardzo podobnie i są branże, w których raportowane przychody z obydwu źródeł są niemal identyczne. Dotyczy to w szczególności jednej z dwóch największych gałęzi polskiej gospodarki, czyli przetwórstwa przemysłowego. W drugiej największej – w handlu – dane KRS z bazy BizRaport są wyższe od danych GUS o 14%. Biorąc pod uwagę, że w handlu działa relatywnie dużo małych przedsiębiorstw rozbieżność ta jest w pełni uzasadniona. Wyjątkowo w przypadku sekcji D (energetyka) dane GUS są wyraźnie wyższe. Z kolei sekcja M (działalność profesjonalna, naukowa i techniczna) sytuacja jest odwrotna. Wynika to najprawdopodobniej z odmiennego zaklasyfikowania przedsiębiorstwa przez GUS w stosunku do głównego PKD podanego w KRS.
Wykres 2. Suma przychodów wg sekcji PKD (mln zł)
PKD Przychody ogółem (GUS) Przychody ogółem (BizRaport) A (rolnictwo) 0.0 43593.0 B (górnictwo) 92861.0 75549.0 C (przetwórstwo przem.) 2191826.0 2214040.0 D (energetyka) 530314.0 201078.0 E (dostawa wody) 58956.0 74008.0 F (budownictwo) 238993.0 372501.0 G (handel) 1913634.0 2181790.0 H (transport) 280340.0 346201.0 I (zakwaterowanie i gastronomia) 29689.0 66852.0 J (IT) 182097.0 230988.0 K (dział. finansowa i ubezp.) 0.0 289512.0 L (nieruchomości) 45824.0 135588.0 M (dział. prof., nauk. i techn.) 111003.0 500459.0 N (admin. i dział. wspierająca) 96659.0 131438.0 O (admin. publiczna) 0.0 943.0 P (edukacja) 3005.0 10141.0 Q (opieka zdrowotna) 48930.0 130952.0 R (kultura i rozrywka) 62501.0 73408.0 S (pozostała dział. usług.) 5120.0 26649.0 Porównanie danych: rozkład firm wg wielkości przychodu
Grupując i zliczając firmy w bazie GUS i BizRaport wg przedziałów deklarowanych przychodów okazuje się, że największa różnica występuje w najniższym przedziale przychodów (poniżej 1 miliona zł). Według GUS, w tej kategorii znajduje się jedynie 514 firm, podczas gdy BizRaport wskazuje aż 257 678 firm. Ta ogromna różnica może wynikać z różnych metodologii w klasyfikacji firm w obu źródłach, opisanych przeze mnie w pierwszej części analizy. Poniższy wykres prezentuje rozkład liczby podmiotów z pominięciem tej pierwszej kategorii.
Wykres 3. Rozkład liczby podmiotów wg wielkości przychodu
Przedział L. firm w przedziale (GUS) L. firm w przedziale (BizRaport) <1,0;1,5) 627 18972 <1,5;2,0) 852 13375 <2,0;2,5) 953 10123 <2,5;5,0) 4837 29430 <5,0;10,0) 8040 25553 <10,0;15,0) 6001 11834 <15,0;20,0) 4194 7188 <20,0;25,0) 3168 4896 <25,0;50,0) 8000 11568 <50,0;100,0) 5473 7179 100,0 i powyżej 7358 8631 W przedziałach przychodów od 1,0 do 50,0 mln zł różnice między obydwoma źródłami maleją, choć nadal są istotne. Na przykład: w przedziale od 1,0 do 1,5 mln zł GUS raportuje 627 firm, a BizRaport 18 972 firmy. W wyższych przedziałach przychodów, tzn. powyżej 25 mln zł, liczby z obu źródeł zaczynają się bardziej zbiegać. Przykładowo, w przedziale od 25 do 50 mln zł GUS podaje 8 000 firm, a BizRaport 11 568 firm. z kolei dla firm o przychodach powyżej 100 mln zł wartości są już dość zbliżone: GUS raportuje 7 358 firm, a BizRaport 8 631 firm.
Podsumowanie źródeł danych
Przeprowadzona analiza dowodzi, że dane z KRS dostępne w serwisie BizRaport opisują znacznie szerszy zakres podmiotów gospodarczych niż raport GUS. Co więcej, oprócz analizy danych zagregowanych, pozwalają na szczegółowe prześledzenie sytuacji każdej spółki na rynku. Z drugiej strony, ograniczając populację podmiotów do porównywalnego zakresu w obydwu źródłach danych można stwierdzić, że cechuje je zadowalający poziom spójności. Dotyczy to w szczególności kategorii przychodów, których analiza zarówno w danych GUS, jak i KRS będzie prowadzić do podobnych wniosków.
Przeczytaj wcześniejsze moje analizy: